2024 March 29 - جمعه 10 فروردين 1403
قابليت ها و چالشهاي نرم افزارهاي تفسيري
کد خبر: ٣١ تاریخ انتشار: ١٧ دي ١٣٩٣ - ٠٠:٢٤ تعداد بازدید: 2456
صفحه نخست » عمومی » مقالات
مجله تخصصي كامپيوتري ره آورد نور
قابليت ها و چالشهاي نرم افزارهاي تفسيري

نرم افزارهاى تفسيرى، قابليّت ها و چالش ها:

 بى شك قرآن كتابى پر ارزش، عميق و داراى اثر و نفوذ بسيار در قلوب و دلهاى انسان هاى خداپرست است، و با گذشت زمان نيز هيچگاه كهنه نشده و هميشه و در هر زمان تازه و به روز مى باشد، چرا كه براى يك زمان و يا يك نسل نازل نشده، بلكه كتاب هدايت بشر در همه زمان ها به شمار مى آيد، از اين رو آن را هماره در طول تاريخ، معجزه جاودانه پيامبر گرامى اسلام حضرت محمّد ص مى خوانند، و هيچ كس را ياراى مقابله و رويارويى با او نيست.

= و از اين جهت كه قرآن مشتمل بر مفاهيم بلند و اسرار و رموز فراوان مى باشد، براى هميشه نيازمند تفسير و تاويل خواهد بود و دست يابى به عمق مفاهيم آن براى همگان به آسانى ميسّر نمى گردد، چرا كه قرآن براى ما نازل شده، امّا به قدر فهم ما نازل نشده است، و نيازمند پرده بردارى از چهره ى ظاهرى آن و ارائه برخى از مفاهيم باطنى آن، كه در زبان روايات و احاديث به »بطون قرآن« تعبير شده، مى باشد.

 همچنان قرآن داراى مفاهيم باطنى عميقى مى باشد كه گذشت زمان و پرورش نبوغ و استعدادها از آن پرده بر مى دارد، كه در سخن معروف »ابن عبّاس« شاگرد هوشمند مكتب امام على(ع) بدان اشاره شده است: »القرآن يفسّره الزمان«.

 بى شك تفسير قرآن به معنى واقعى خويش، از زمان خود پيامبر اكرم آغاز شده ولى بصورت يك علم تدوين شده از زمان امام على7 شروع گرديد، و با اينكه صدها كتاب در باره تفسير قرآن به زبان هاى گوناگون و با گرايش هاى متفاوت نوشته شده، ولى روشن است كه همه اينها در عين حال كه تفسير قرآن هستند، امّا بايد گفت نفسير يك چهره و يك سرى از مفاهيم قرآن مى باشند، نه تفسير جامع همه مفاهيم قرآن؛ زيرا كه قرآن كلام حقّ و تراوشى از علم بى انتهاى او است، و انتظار آن را نبايد داشت كه آدمى به همه مفاهيم باطنى آن دست يازد، چرا كه نمى توان دريايى را در كوزه اى گنجاند.

 امّا يك واقعيّت را نبايد و نمى توان انكار كرد كه چنانچه ظرف فكر و انديشه ما بزرگتر، پوياتر و قدرتمندتر در نوآورى باشد، و از امكانات و تكنولوژى پيشرفته علم روز نيز بيشتر بهره مند باشيم، بطور قطع و يقين، به مقدار بيشترى از حجم اين اقيانوس بى كران دست خواهيم يافت.

 و اينجا است كه در عصر حاضر، نقش توليد نرم افزارهاى تفسيرى، و جايگاه اهميّتى آن در يارى رساندن به پژوهشگران علوم قرآنى، براى نوآورى در بخش تفسير قرآن، بسيار روشن مى باشد، زيرا هر عصرى ويژگيها، ضرورتها و تقاضاهايى دارد كه از دگرگون شدن وضع زمان و پيدا شدن مسايل جديد و مفاهيم تازه در عرصه زندگى سرچشمه مى گيرد، و افراد موفّق آنانى هستند كه ضرورتها و تقاضاها را شناخته و با بهره گيرى از قابليّت ها، به ويژگيها دست يابند.

 امروزه نرم افزارهاى تفسيرى كمك بزرگى به پژوهشگران اين علم در راستاى دست يابى به اطّلاعات موجود، مى نمايد، زيرا با پيشرفت هاى امروزى در بخش رايانه و نرم افزارهاى توليد شده در بخش هاى مربوط، صرف وقت فراوان در كتابخانه ها براى كسب اندك اطّلاعات مورد نياز در هر فنّ، به هيچ وجهى مقرون به صرفه نيست، بلكه در برخى موارد نيز تضييع عمر آدمى به شمار مى رود.

 توليد نرم افزارهاى تفسيرى و در نگاه كلان نرم افزارهاى اسلامى، اگر چه داراى تاريخچه و سابقه ى زيادى نيست، امّا در مسير رشد و ارتقاء، از سرعت فراوانى برخوردار بوده است. از اين رو با گذشت كمتر از دو دهه از عمر آن، شاهد پيشرفت هاى بسيارى در زمينه توليد نرم افزارهاى اسلامى هستيم كه خود اميدروشنى را براى ما متجلّى مى سازد، امّا بايست بدانيم كه سردمدارى ما مسلمانان در نهضت فكرى و انديشه، مسلتزم حركت بلند، در مسير پويايى آن مى باشد؛ كه تا دست يابى به آن قلّه رفيع، راهى بس طولانى در پيش داريم.

 

 بايسته هاى نرم افزارهاى تفسيرى:

 مراعات چند نكته در توليد نرم افزارهاى تفسيرى، بسيار مهمّ و قابل توجّه به نظر مى رسد، كه در اتقان، استحكام و مفيد واقع شدن نتيجه آن، نقش به سزايى خواهند داشت:

 الف) جامعيّت بخشى به منابع اطّلاعاتى، اعمّ از متن تفاسير گوناگون شيعه و اهل سنّت به زبانهاى مختلف عربى، فارسى و انگليسى، و گرايش هاى متفاوت روايى، درايى، عرفانى، تاريخى و متن منابع جانبى در علم تفسير مانند منابع ترجمه قرآن اعمّ از ترجمه هاى قديم و جديد، و با زبانهاى مختلف، لغت، تاريخ، شان نزول و.... وتفاسير موضوعى - كه امروزه بيشتر مطرح مى باشد و متاسفانه در همه ى نرم افزارهاى توليد شده نيز جاى خالى آن به چشم مى آيد - به گونه اى كه پژوهشگر با ورود به نرم افزار مزبور هيچ گونه نيازى به منبع ديگرى نداشته باشد، و بتواند هر گونه اطلاعاتى را كه مورد نياز وى باشد، از همان برنامه تهيّه نمايد.

 ب) صحّت اطّلاعات ارائه شده در نرم افزارها، كه زمينه اعتماد پژوهشگران را نسبت به نرم افزارها فراهم مى كند، و اين نكته بسيار مهمّ به نظر مى رسد، و بايستى با دقّت در وارد كردن متن منابع به برنامه مزبور و پرهيز از شتابزدگى، از وقوع اشتباهات و غلطهاى تايپى به شدّت جلوگيرى شود تا محقّق با اطمينان كامل بتواند از آن بهره مند شود.

 ج) ايجاد قابليّت هاى فراوان در نرم افزارهاى تفسيرى، مانند قابليّت جستجوى لفظى و موضوعى با سرعت بالا، امكان مشاهده آيات مورد نظر همراه با متن منابع، قابليّت استفاده از صوت قرآن، قابليّت خروج از محيط پژوهش جهت انجام جستجو، قابليّت تعيين محدوده جستجو به صورت گروهى و موردى، انتقال مطالب به يادداشت با هر كيفيّت و كميّتى كه مورد نظر استفاده كننده باشد، امكان چاپ مطالب منتقل شده به يادداشت، امكان فيش بردارى و انتقال مطالب به نرم افزارهاى واژه پرداز مانند زرنگار، وُرد و... و حتّى توليد برنامه هوشمند در موضوع تفسير قرآن كه بتواند با مقايسه ترجمه ها و تفسيرها تكرارى ها را حذف نموده و محصول همه نظرات و آراء گوناگون را به پژوهشگر ارائه كند.

 د) به روز كردن اطّلاعات نرم افزارهاى تفسيرى با توليد نسخه هاى جديد و مشتمل ساختن آنها به منابع جديد.

 

 


گزارشى از نرم افزارهاى تفسيرى و علوم قرآنى
 

نرم افزارهاى تفسيرى و علوم قرآنى را در يك نگاه مى توان به دو بخش تقسيم نمود            الف:) نرم افزارهاى اختصاصى. ب) نرم افزارهاى عمومى.

 

نرم افزارهاى اختصاصى

برخى از نرم افزارها به علم تفسير قرآن اختصاص داشته، و براى اين رشته نيز توليد شده اند، در اوّلين بخش از نوشتار به برخى از آنها اشاره مى كنيم.

 

 1 - نرم افزار جامعه التفاسير

اين لوح فشرده يكى از نرم افزارهاى اختصاصى و جالب در موضوع تفسير و علوم قرآن مى باشد، كه فقط به موضوع تفسير و ترجمه اختصاص دارد، و از حيث حجم منابع تفسيرى و ترجمه نيز قابل توجّه مى باشد.

 برخوردارى از 18 منبع ترجمه قرآن كريم از گونه هاى متفاوت آن، اعمّ از ترجمه هاى جديد و قديم، با ادبيّات هاى متفاوت زمانى و زبانى، يكى از ويژگيهاى اين نرم افزار قرآنى به شمار مى آيد، كه در كمتر نرم افزارهاى قرآنى ديگر شاهد آن مى باشيم.

 از مزاياى ديگر نرم افزار جامع التفاسير، برخوردارى آن از 60 دوره منبع تفسيرى اعمّ از منابع قديم، جديد، فارسى، عربى و يك تفسير به زبان انگليسى مى باشد، كه مجموع حجم متن آن منابع، 573 مجلّد و 250/000 صفحه مى باشد، و اين مزيّت را نيز در كمترين برنامه هاى كامپيوترى قرآنى مشاهده مى كنيم.

 همنچنان دارا بودن امكان صوت و نمايش قرآن، ترجمه و تفسير به صورت همزمان و در يك صفحه نمايش، با امكان انتخاب نمايش صفحه اى و آيه اى براى استفاده كننده، و امكان نمايش ترجمه و تفسيرهاى متعدّد با رعايت انتخاب اولويّت اوّل و دوّم و سوّم و...، در يك صفحه ى نمايش، امكان مشاهده تفسير آيات بر اساس مطالب اختصاصى و عمومى، راهنمايى كاربر به ابتداى مطلب مورد نياز، و امكان جستجوى لفظى، از مزاياى ديگر آن است، هر كس مى تواند با قرار گرفتن در مقابل كاربر و گشودن صفحه ى اوّل از برنامه، و باز كردن گزينه نمايش، هر نوع از نمايش را كه مى خواهد انتخاب كند، بعنوان مثال صوت قرآن را انتخاب مى كند، و برنامه آيه مورد نظر وى را برايش تلاوت مى نمايد، سپس هر ترجمه اى را كه مورد نظرش است مى تواند انتخاب كند تا متن ترجمه همان آيه در زير آن به نمايش گزارده شود، و سپس هر تفسيرى را كه مورد نظر وى مى باشد انتخاب مى نمايد، تا متن تفسير آيه مورد نظر، بلا فاصله در زير ترجمه براى او به نمايش گذاشته شود، و چنانچه شخص مايل باشد چند ترجمه و يا چند تفسير مورد نظرش را همزمان ببيند و از آنها بهره ببرد، مى تواند در انتخاب خود، همه آنها را انتخاب كند تا با رعايت اولويّت و ظرفيّت صفحه ى نمايش برايش به نمايش گذاشته شود و امكان مقايسه آنها را براى پژوهشگر به وجود آيد.

 اين نرم افزار با توجّه به قابليّت ها و امكانات فراوانى كه دارد، امّا نواقص زيادى هم دارد كه موجب مشكلاتى خواهد شد، يكى از عمده ترين مشكلات آن، كه البتّه در بعضى از نرم افزارهاى ديگر نيز وجود دارد، عدم امكان فيش بردارى و انتقال اطلاعات به خارج از برنامه و اجرا در برنامه هاى ديگر است؛ يعنى محقّق و پژوهشگر فقط و فقط مى تواند متن اين منابع را در صفحه مانيتور خود مشاهده كند و با چشم حسرت از عدم امكان انتقال آن، بگذرد، و حال آنكه يكى از خواسته هاى مهمّ پژوهشگران امروزى با توجّه به توانايى هاى آنان در بهره بردارى از رايانه، امكان انتقال اطلاعات نرم افزارها به خارج از آن مى باشد، كه مجبور نشود براى استفاده از يك و يا چند صفحه اطلاعات، وقت چندين برابرى را براى تايپ و ثبت نمودن آن در فايل مورد نظر خود، صرف نمايد.

 ناقص بودن بسيارى از منابع و به روز نشدن اطّلاعات آن پس از حدود 10 سال، فقدان برخى از منابع مهمّ اهل سنّت، فقدان ابزارهاى جانبى پژوهش تفسيرى و قرآنى مانند كتاب هاى لغت بويژه مفردات راغب، كتاب هاى شان نزول و تاريخ، عدم امكان جستجوى موضوعى با توجّه با انتشار كتاب فرهنگ موضوعى تفاسير، عدم وجود حتّى يك منبع تفسير موضوعى، همه و همه از نواقص و معايب نرم افزار مزبور به شمار مى آيد.

 

 2 - مكتبة علوم القرآن والتفاسير

يكى ديگر از نرم افزارهاى اختصاصى موضوع تفسير قرآن است كه از سوى شركة العريس للكمبيوتر تهيّه شده است و شامل منابع قديمى از تفاسير اهل سنّت مى باشد.

 منابع و محتواى اين نرم افزار از سه بخش تشكيل يافته است:

 الف) تفاسير. ب)علوم القرآن والقرائات. ج)معاجم.

 در بخش تفاسير تعداد يازده عنوان از منابع تفسيرى اهل سنّت مانند تفسير طبرى، تفسير الجلالين، تفسير النسفى، تفسير البيضاوى، تفسير ابن كثير، تفسير الثعالبى، تفسير القرطبى، الدر المنثور، تفسير البغوى، تفسير زاد المسير، تفسير الآلوسى، را در خود جاى داده و آماده بهره بردارى مى باشد.

 در بخش علوم القرآن و القرائات، سه عنوان از عناوين مهمّ مانند أسباب النزول، تأويل مشكل القرآن و المفردات فى غريب القرآن، را شامل شده است.

 در بخش معاجم نيز دو عنوان لسان العرب و قاموس المحيط را عرضه نموده است.

 قابليّت هاى اين نرم افزار نيز از قبيل نمايش، ذخيره كردن، ياداشت، جستجو در سه بخش جستجوى آزاد، ابواب و فصول، و معاجم، و از همه مهمّ تر فيش بردارى و چاپ آزاد آن مى باشد، و از جمله برنامه هايى است كه با نصب نمودن (اينستال و يا ستاب) در حافظه و هارد كاربر، ديگر نيازى به وجود لوح فشرده و سى دى نمى باشد، و تا زمانى كه درايو مخصوص فرمت نگردد، برنامه به خودى خود قابل اجرا مى باشد.

 فقدان منابع تفسيرى جديد اهل سنّت مانند فى ظلال و تفسير المنار و...، و اندك بودن منابع در بخش علوم قرآنى و عدم شمول آن حتّى بر كتاب الاتقان و البرهان، از معايب و نواقص نرم افزار مزبور به شمار مى آيد.

 

 3 - مكتبة التفسير و علوم القرآن:

نرم افزار مزبور، نوعى ديگر از نرم افزارهاى قرآنى و تفسيرى محسوب مى شود، كه محصول تلاش علمى مركز لأبحاث الحاسب الآلى در كشور اردن مى باشد، و نسخه 1 آن در سال 1998 ميلادى و نسخه 1/5 آن در سال 1999 ميلادى برابر با 1419 هجرى قمرى توليد شده است، و اطلاعات خود را در چند بخش عرضه مى كند:

 1 _تفاسير، با 23 دوره تفسير اهل سنّت، مانند: التبيان فى تفسير القرآن، تفسير البيضاوى، تفسيرالقرطبى، تفسير ابن كثير، تفسيرالطبرى، الدرّالمنثور، دقائق التفاسير، تفسيرالصنعانى، معانى القرآن، تفسيرالثعالبى، تفسيرالثورى، تفسير ابى السعود، تفسير مجاهد، تفسيرالواحدى، تفسيرالبغوى، فتح القدير، زادالمسير، تفسيرالجلالين، تفسيرالنسفى، روح المعانى، صحيح البخارى(الجزء الخاص فى التفسير)، سنن الترمذى(الجزء الخاص فى التفسير)، رسائل و فتاوى ابن تيميّه فى التفسير. 2- علوم القرآن، با 28 عنوان. 3-رساله هايى در باره علوم قرآن، با 18 عنوان. 4 - تراجم المفسّرين، با 6 عنوان، شامل طبقات المفسّرين، و معرفة القرّاء الكبار. 5 - المعاجم و الغريب، با 9 عنوان كتاب در باره لغت.

 امكانات:

 قابليّت جستجو به صورت عمومى و موضوعى، قابليّت انتخاب و تعيين محدوده در دامنه جستجو، به صورت انتخاب گروهى و يا موردى. جستجوى كلمه، جزء كلمه و مفردات جدا از هم.

 جستجوى موضوعى در موضوعاتى مانند: ثواب القرآن، كيفيّة نزول الوحى، على كَم نزل القرآن و... قابل اجرا مى باشد.

 پس از جستجو كردن در برنامه صفحه اى كامل گشوده مى شود كه به دو بخش بالا و پايين تقسم شده و در پايين آدرس هاى يافته شده ثبت شده كه بموجب كليك كردن روى هر كدام از آنها، متن مورد نظر در بالاى صفحه ظاهر مى شود.

 

 4 - بانك جامع اطّلاعات قرآنى:

اين نرم افزار محصول كار و تلاش دبير خانه نمايشگاه قرآن كريم مى باشد، كه اطّلاعات خود را در چند گزينه عرضه مى كند، مانند: كتابهاى قرآنى، مقالات قرآنى مطبوعات كشور، پايان نامه هاى قرآنى، كتب قرآنى چاپ خارج، سازمان هاى و مراكز قرآنى، و خادمان قرآن.

در بخش كتابهاى قرآنى، مجموعه اى از كتابهاى قرآنى عرضه شده كه بخش عمده آن شامل متن تفاسير شيعه و سنّى مى باشد مانند: تفسير ابن عبّاس، تفسير قمّى، تفسير نسايى، تفسير حبرى، تفسير فرات كوفى، تفسير بغوى، تفسير ابن كثير و...و....

 

 3 - نورالأنوار 2:

 اين نرم افزار كه محصول تلاش پژوهشگران محترم مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى مى باشد، از جمله نرم افزارهاى اختصاصى در بخش قرآن و تفسير به شمار مى آيد، كه مشتمل بر 9 تفسير اعمّ از تفاسير روايى، و درايى، مانند الميزان عربى و فارسى، نمونه، عيّاشى، قمّى، تفسيرالامام، شبّر، مجمع البيان، شواهد التنزيل،  و 10 ترجمه قرآن كريم، چهار ترجمه به زبان فارسى، مانند ترجمه هاى آيت اللّه مكارم شيرازى، استاد فولادوند، معزّى و خرمّشاهى، و سه ترجمه به زبان انگليسى، و چهار ترجمه ى ديگر به زبانهاى آلمانى، فرانسوى، اسپانيولى و تركى مى باشد.

 اعلام شأن نزول هاى آيات و سور قرآن طبق حروف الفبا، نمايش متن كامل قرآن با صوت و قرائت قاريان معروف، مشاهده متن هر كدام از ترجمه، تفسير، فضيلت سوره و آيه، تفسير روايى، روايت مربوط به آيه، وشان نزول در زير آيه مورد نظر، تصوير همراه با توضيح در باره برخى سوره هاى قرآن و شخصيت هاى قرآنى، و برخى از اماكن مقدّسه، كتابشناسى با معرّفى مختصرى از صاحبان كتاب ها، و قابليّت انتقال به ياداشت، كه انتقال يك متن كلّى را با يك دستور منتقل مى نمايد، داراى دو محيط بودن كه شخص مى تواند در يك محيط قرائت و ترجمه و در محيط ديگر تفسير و روايت و غيره را مشاهده كند و به راحتى نيز مى توان از محيط اوّل به محيط دوّم راه پيدا كرد، همه ى اين قابليت ها سبب شده كه نرم افزار مزبور به يك دانشنامه چند رسانه اى تبديل شود.

 امّا اندك بودن منابع اطّلاعاتى و فقدان متن بسيارى از منابع تفسيرى اعمّ از شيعه و اهل سنّت و همچنين فقدان بسيارى از ترجمه هاى معروف ومشهور، از معايب و نواقص نرم افزار مزبور به شمار مى آيد كه انشاءاللّه در توليد نسخه سوّم آن، برطرف خواهد شد.

 

 6 - نرم افزار »الآيات الوارده فى الأحاديث الشريفة«

 نرم افزار »الآيات الوارده فى الأحاديث الشريفة« كه محصول تلاش مركز كامپيوترى واحد تحقيقات اسلامى بنياد بعثت مى باشد، مرجعى براى شناسايى احاديث تفسير كننده آيات قرآن كريم مى باشد، اطلاعات اين برنامه از احاديث تفسيرى بيش از 200 اثر از مصادر اوّليه و از كتب غير تفسيرى شيعه و اهل سنّت استخراج گرديده است.دسترسى به تمامى احاديثى كه ذيل آيه اى خاص روايت شده همراه با جستجو در احاديث مرتبط با آيات و روايات تفسيرى يك كتاب مورد نظر، از قابليّت هاى كاربردى اين لوح فشرده به شمار مى آيد.

 كاربر با دادن نام معصوم خاص مى تواند به مصادر و آيات تفسير شده دسترسى پيدا كند، و قابليّت و امكان اضافه و يا اصلاح نمودن نشان هاى جديد احاديث را دارا است.

 

 7 - نرم افزار مجمع البيان:

 توليد و عرضه اين نرم افزار به همّت انتشارات فراهانى بر اساس متن ترجمه كتاب شريف مجمع البيان تاليف مرحوم طبرسى انجام گرفته است؛ و شامل متن كامل اين تفسير و چندين ترجمه با امكان جستجوى لفظى و موضوعى مى باشد.

 در نرم افزار مزبور علاوه بر امكان پيش گفته، امكان دسترسى به متن كامل قرآن، ترجمه هاى فارسى استاد فولادوند، استاد آيتى و ترجمه انگليسى يوسف على نيز وجود دارد. يكى ديگر از امكانات ويژه اين نرم افزار دسترسى به ترجمه واژه هاى قرآنى در حين مطالعه آن مى باشد، بعلاوه هنگام كار با برنامه مى توان از صوت ترتيل قرآن نيز بهره مند شد.

 

 8 - فى ظلال القرآن:

 نرم افزار مزبور كه حاوى كتاب تفسير فى ظلال القرآن اثر سيّد قطب، كه از جمله كتاب هاى تاليفى قرن بيستم ميلادى محسوب مى شود، است، و نسخه اوّل آن در سال 1998 ميلادى از سوى مركز لابحاث الحاسب الآلى تدوين گرديده است.

 امكانات اين نرم افزار عبارت است از مشتمل بودن بر صوت كل قرآن، تقسيم كردن تفسير فى ظلال به چندين درس، تخريج مجموعه احاديث وارده در تفسير فى ظلال، جستجوى سريع با يك كلمه، و يا چند كلمه، جستجوى صرفى با جزء كلمه.

 

 9 - من هدى القرآن:

 نرم افزار مزبور مشتمل بر تفسير 18 جلدى آيت اللّه سيّد محمد تقى مدرّسى يزدى با نام تفسير »من هدى القرآن« مى باشد كه نام نرم افزار را نيز از همان نام تفسير انتخاب نموده اند.

 اين نرم افزار با متن كامل قرآن همراه است، و داراى سه بخش عناوين موضوعى، الفاظ قرآن و فضل السور، مى باشد كه در هر بخش قابليّت جستجو دارد.

 

 10 - روح و ريحان:

 مجموعه 429 درس ار درس هاى تفسير آيت اللّه جوادى آملى با امكانات جستجو در همه درس ها، به صورت نرم افزار فوق در يك لوح فشرده از سوى موسسّه روزنامه فيضيه عرضه شده است.

 
 

 

 نرم افزارهاى عمومى


 1 - معجم فقهى:

 اين نرم افزار كه محصول تلاش مركز معجم فقهى حضرت آية اللّه گلپليگانى است، يكى از نرم افزارهاى علوم اسلامى مى باشد، كه داراى حجم بسيار فراوانى از اطلاعات است، و بيش از سه هزار جلد كتاب و منبع از منابع علوم اسلامى را در خود جاى داده است.

 اين نرم افزار كه در نوع خود از جهت حجم كم نظير است، اطلاعات خود را در 26 گروه عرضه مى نمايد، كه دو گروه آن اختصاص به تفسير اهل سنّت و شيعه دارد، و در گروه تفاسير شيعه 26 عنوان، مانند: الميزان، مجمع البيان، جوامع الجامع، تفسير القمّى، تفسير العيّاشى، تفسير بحارالانوار، املاء ما من غ به الرحمن، نور الثقلين، تفسير صافى، تفسيرالأصفى، تبيان، تفسير ابوحمزه ثمالى، تفسير الامام العسكرى7، كنزالدقائق، تفسير فرات كوفى، و... و در گروه تفاسير اهل سنّت 28 عنوان از عناوين منابع تفسيرى مانند تفسير مجاهد، تفسير الثورى، تفسير القرطبى، تفسير الطبرى، معانى القرآن، زاد المسير، تفسير الجلالين، الدرّ المنثور، تفسير الثعالبى، فتح القدير، احكام القرآن، شواهد التنزيل، و... عرضه شده است.

 اين نرم افزار كه با قفل سخت افزارى عرضه مى شود در چند مرحله بازنگرى شده، و اطلاعات تكميلى نيز بدان افزوده شده است، و آنچه امروزه در اختيار كاربران قرار دارد، نسخه سوّم و سومّين مرحله از بازنگرى آن مى باشد.

 نرم افزار مزبور مانند ساير نرم افزارها از امكانات فراوانى برخودار است، يكى از ويژگيهاى آن امكان انتخاب گروهى از منابع اطّلاعاتى مى باشد، يعنى شخص مى تواند به جاى انتخاب يك منبع، يك گروه از منابع را انتخاب نمايد.

 يكى ديگر از ويژگيهاى آن، دارا بودن گزينه ى (مشابه) در بخش جستجو مى باشد، كه كاربر مى تواند با دادن يك واژه به دستگاه، و كليك كردن به روى گزينه ى (مشابه)، از وجود واژگان مشابه از جهت نوشتارى و رسم الخطّ در برنامه نيز آگاه شود، و با انتخاب و حذف هر كدام از واژگان، با اطمينان بيشترى به جستجو اقدام نمايد؛ زيرا برنامه هاى نرم افزارى از جهت رسم الخطّ و نوشتار كلمات و حروف متفاوت عمل كرده اند و از يكنواختى مطلوبى برخوردار نيستند، لذا وجود گزينه (مشابه) به درصد اطمينان در جستجوى كاربر خواهد افزود.

 و از ديگر امكانات ويژه ى آن، قابليّت فيش بردارى از اطلاعات برنامه است، كه انسان براحتى مى تواند هر مقدار اطّلاعات كه بدان نيازمند باشد را از برنامه برداشت كند و بااستفاده از مبدّل هاى موجود، به برنامه هاى ديگر از قبيل زرنگار، ورد، و...تبديل نموده و مورد استفاده قرار دهد؛ ولى نكته مهمّ كه از نواقص و مشكلات آن محسوب مى شود، دو مطلب است: الف) مقدار حجم كم و ناچيز در امكان فيش بردارى از اطلاعات است، زيرا انسان فقط مى تواند مقدار پنج صفحه، پنج صفحه، اطلاعات را انتقال دهد، و اين كار موجب وقت گيرى بسيار و در نتيجه اتلاف وقت و خستگى و انصراف از استفاده مى گردد.

 ب) مشكل دوّم اين نرم افزار وجود اغلاط و اشتباهات فراوان در اطّلاعات آن مى باشد، كه حاكى از عدم دقّت در تهيّه و دادن اطّلاعات به برنامه است.

 زيرا در موارد بسيارى با اين نكته مواجه مى شويم كه مطلب مورد نظر در نرم افزار و منبع مربوط به آن وجود دارد، ولى گزينه ى جستجو، پيغام عدم وجود آن را مى آورد، و نگارنده ى اين سطور نيز با توجّه به استفاده چند ساله خود از اين نرم افزار، بارها و بارها با اين مشكل مواجه شده است، كه موجب عدم اطمينان به صحّت اطّلاعات آن گرديده است.

 

 2 - جامع الأحاديث، معروف به نور2.

نرم افزار مزبور يكى از بهترين نرم افزارهاى كاربردى در حوزه دين و علوم اسلامى به شمار مى رود، و محصول تلاش مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى مى باشد، كه مجموعه ى اطلاعات آن مشتمل بر 181 عنوان كتاب از منابع معتبر و قابل توجّه مى باشد، اگر چه از جهت حجم اطّلاعات، خيلى قابل توجّه نمى باشد، زيرا جمع آورى اين مقدار اطّلاعات در حوزه نرم افزار علوم اسلامى، كار چندان سختى نيست، ولكن از جهت نوع برنامه و كيفيّت عرضه اطّلاعات و قابليّت هاى بالاى برنامه، و صحّت اطّلاعات داده شده، بسيار قابل توجّه و حائز اهمّيّت مى باشد، و شايد بتوان آن را كم نظير دانست.

 مشتمل بودن آن بر منابع گوناگون و مختلف، اعمّ از حديث، تفسير، لغت و تاريخ، و قابليّت انتخاب به صورت هاى مختلف، انتقال اطّلاعات بدون هيچ گونه حدّ مرزى، حتّى قابليّت انتقال اطّلاعات به صورت يك جلد و يا چند جلد از كتاب، با اعراب و حركات داده شده و يا بدون آنها، امكان تصرّف و علامت گذارى و افزايش در اطّلاعات انتقال يافته و ساختن پاورقى در آنها، و امكان تبديل اطّلاعات به برنامه هاى ديگر با استفاده از مبدّل خود برنامه، به نام نور مبدّل، همه و همه از مزاياى نرم افزار مزبور به شمار مى آيد.

 ولى از ميان 181 عنوان كتاب و منبع در اين نرم افزار، متأسفانه تنها 7 عنوان به موضوع تفسير و علوم قرآن اختصاص يافته است، مانند تأويل الآيات، تفسير الإمام العسكرى7، تفسير عيّاشى، تفسير القمّى، تفسير فرات كوفى، شواهد التنزيل و متشابه القرآن. اين تصميم نيز به جهت موضوع نرم افزار كه جامع الأحاديث بوده، اتّخاذ شده است، و همه 7 عنوان مزبور نيز از جمله ى تفاسير روايى و حديثى انتخاب شده تا با موضوع اصلى برنامه همخوانى داشته باشد، در هر صورت اگر چه اين نرم افزار را نمى توان به طور مستقل يك نرم افزار تفسيرى به شمار آورد ولى در دست يابى به متن تفاسير روايى نقش مهمّى را ايفا مى كند.

 

 3 - مكتبة الألفية للسنّة النبويّة:

نرم افزار مزبور نيز از جمله نرم افزار هايى عمومى در بخش تفسير به شمار مى آيد، و مشتمل بر بيش از 1300 مجلّد از منابع اسلامى اعمّ از تفسير، علوم قرآن، حديث، سيره و تاريخ مى باشد، كه نسخه اوّل آن در سال 1998 توليد شده و به بازار آمده است. و  مى تواند براى دستيابى محقّقان و پژوهشگران قرآنى به برخى ا زمنابع، مفيد واقع شود.

 
به کوشش سيد ابوالفضل طباطبايى اشكذرى


Share
* نام:
ایمیل:
* نظر:

پربازدیدترین ها
پربحث ترین ها
آخرین مطالب
صفحه اصلی | تماس با ما | آرشیو مطالب | جستجو | پيوندها | گالري تصاوير | نظرسنجي | معرفی استاد | آثار و تألیفات | طرح سؤال | ایمیل | نسخه موبایل | العربیه
طراحی و تولید: مؤسسه احرار اندیشه